Lichaam en geest bij anorexia nervosa; een systematisch literatuuroverzicht

Doel:
We onderzoeken het therapeutisch effect van mindfulness en yoga in de behandeling van de verstoorde lichaamsbeleving bij patiënten met AN.

Conclusie:
Een verstoord lichaamsbeeld vormt bij de diagnose van anorexia nervosa (AN) een belangrijk onderdeel van het ziektebeeld. In de klinische presentatie leidt dit tot symptomen zoals ontevredenheid over het lichaam, verstoorde perceptie van de eigen dimensies en preoccupatie met lichaamsgewicht, -vorm en vermagering. In deze systematische literatuurstudie onderzochten we via een kwalitatieve analyse het therapeutisch effect van mindfulness en yoga, twee non-verbale interventies, op de verstoorde lichaamsbeleving bij patiënten met AN.

We vonden evidentie voor een omgekeerde correlatie tussen mindfulnessfacetten en eetstoornissymptomen bij patiënten met AN. Zowel training in mindfulness als yoga toont het potentieel om positieve veranderingen te induceren in het verstoorde lichaamsbeeld, ondanks de uitdagingen die gepaard gaan met toegenomen aandacht op het eigen lichaam. De interventies leiden tot een verbetering van symptomen zoals preoccupatie en ontevredenheid met het lichaam en de drang tot vermagering. Hierbij verminderden specifiek de angst voor en de vermijding van het lichaam. Patiënten getuigen zelf van verhoogde lichamelijke bewustwording waardoor ze hun negatieve aannames over het lichaam kunnen uitdagen met een toegenomen aanvaarding tot gevolg.

De werking achter deze interventies konden we niet afleiden vanuit de onderzochte literatuur. We hebben gepoogd om het mechanisme te conceptualiseren via een verbetering van de interoceptie of via het loskomen uit negatieve lichaamsrepresentaties, maar zonder sluitend antwoord. De methodologie van de studies vormt hierbij een beperkende factor. Bijgevolg lijkt het aangewezen om in een populatie met AN te werken met langduriger interventies en gepaster meetinstrumenten om te beoordelen welke aspecten van de lichaamsbeleving beïnvloed worden.

Het gebruik van mindfulness en yoga blijkt in de klinische praktijk een meerwaarde te zijn ter behandeling van een verstoorde lichaamsbeleving als centraal element bij AN. Wel is het belangrijk dat we deze interventies als complementair beschouwen aan andere behandeling van het lichaamsbeeld en globale eetstoornissymptomen.